αρχική σελίδα

ΙΔΕΕΣ & ΎΦΟΣ

Η ιταλική καλλιτεχνική ομάδα άργησε να αναπτύξει ένα ξεχωριστό στυλ. Στα χρόνια πριν από την εμφάνιση του κινήματος, τα μέλη της είχαν εργαστεί σε ένα εκλεκτικό στιλιστικό φάσμα, εμπνευσμένο από το Μετα-ιμπρεσιονισμό και συνέχισαν να κάνουν το ίδιο. Ο Severini είχε ένα χαρακτηριστικό ενδιαφέρον για το Ντιβιζιονισμό (Divisionism), που είχε να κάνει με την ανάλυση του φωτός και του χρώματος σε μια σειρά από διάστικτες τελείες και λωρίδες, και τη διαίρεση της εικόνα σε τμήματα για να επιτευχθεί μια διφορούμενη αίσθηση του βάθους. Ο Ντιβιζιονισμός είχε τις ρίζες του στη θεωρία του χρώματος του 19ου αιώνα και το έργο των πουαντιγιστών ζωγράφων όπως ο Georges Seurat (Ζόρζ Σερά).

Το 1911, φουτουριστικοί πίνακες ζωγραφικής εκτέθηκαν στο Μιλάνο στην Έκθεση Ελεύθερης Τέχνης (Mostra d' arte libera), όπου το κάλεσμα για συμμετοχή επεκτάθηκε σε "όλους εκείνους που θέλουν να διεκδικήσουν κάτι καινούργιο, δηλαδή, μακριά από παράγωγα, απομιμήσεις και παραποιήσεις". Οι πίνακες χαρακτηρίστηκαν από νηματοειδείς πινελιές και έντονα τονισμένα χρώματα και απεικόνιζαν το χώρο κατακερματισμένο, σπασμένο σε κομμάτια. Τα θέματα ήταν επικεντρωμένα στην τεχνολογία, την ταχύτητα και τη βία, παρά σε πορτρέτα ή απλά τοπία. Ανάμεσα στα έργα ήταν και ο πίνακας The City Rises (Η πόλη ξυπνά - 1910) του Boccioni, μια εικόνα που μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι ο πρώτος φουτουριστικός πίνακας ζωγραφικής λόγω του προηγμένου, επηρεασμένου από τον Κυβισμό, ύφους του. Η αντίδραση του κοινού υπήρξε ανομοιογενής. Γάλλοι κριτικοί, λογοτεχνικών και καλλιτεχνικών κύκλων, εξέφρασαν εχθρότητα, ενώ πολλοί εξήραν το καινοτόμο περιεχόμενο.

Η επαφή του Boccioni με την κυβιστική ζωγραφική στο Παρίσι είχε μια σημαντική επιρροή σε αυτόν, που την έφερε πίσω στους συναδέλφους του στην Ιταλία. Ωστόσο, οι Φουτουριστές αξίωσαν την απόρριψη του ύφους, επειδή πίστευαν ότι ήταν περισσότερο αφοσιωμένο σε στατικά αντικείμενα, και όχι αρκετά στην κίνηση του σύγχρονου κόσμου. Ήταν η γοητεία που άσκησε η κίνηση πάνω τους, που οδήγησε το ενδιαφέρον τους στη χρονο-φωτογραφία. Ο Balla ήταν ιδιαίτερα ενθουσιασμένος με την τεχνολογία και οι εικόνες του, μερικές φορές, επικαλούνται κινούμενα σχέδια με γρήγορο ρυθμό εναλλαγής εικόνων (fast-paced animation), με τα αντικείμενα θολά από την κίνηση. Όπως αναφέρεται στο Τεχνικό Μανιφέστο της Φουτουριστικής Ζωγραφικής, "Λόγω της διατήρησης μιας εικόνας στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, τα κινούμενα αντικείμενα διαρκώς πολλαπλασιάζονται τα ίδια· οι φόρμες τους αλλάζουν, όπως οι ταχείες δονήσεις στην τρελή πορεία τους. Έτσι, ένα άλογο που τρέχει δεν έχει τέσσερα πόδια, αλλά είκοσι και οι κινήσεις τους είναι τριγωνικές." Αντί να αντιλαμβάνονται μια ενέργεια ως την εκτέλεση ενός ξεχωριστού άκρου, οι Φουτουριστές έβλεπαν την πράξη ως τη σύγκλιση στο χρόνο και το χώρο πολλαπλών άκρων.

ΕΞΕΛΙΞΗ

Το 1913, ο Boccioni χρησιμοποίησε τη γλυπτική για να εκφράσει περαιτέρω το δυναμισμό του Φουτουρισμού. Το έργο του Μοναδικές Μορφές Συνέχειας στο Χώρο (Unique Forms of Continuity in Space - 1913) αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της έντονης δράσης, καθώς και της σχέση μεταξύ του αντικειμένου και του περιβάλλοντος. Το γλυπτό αποτέλεσε μια σημαντική επανάσταση για το φουτουριστικό ρεύμα, αλλά μετά το 1913 το κίνημα άρχισε να διαλύεται, καθώς τα μέλη του ανέπτυξαν τις δικές τους προσωπικές θέσεις. Το 1915, η Ιταλία εισήλθε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο· μέχρι το τέλος του, ο Boccioni και o φουτουριστής αρχιτέκτονας Antoniο Sant' Elia είχαν φύγει από τη ζωή. Μετά τον πόλεμο, το κέντρο του κινήματος μετατοπίστηκε από το Μιλάνο στη Ρώμη· ο Severini συνέχισε να ζωγραφίζει με το ξεχωριστό φουτουριστικό ύφος και το κίνημα παρέμεινε ενεργό κατά τη δεκαετία του 1920, αλλά είχε χάσει τη δυναμικότητά του.

Παρόλα αυτά, ο Φουτουρισμός πυροδότησε σημαντικές εξελίξεις έξω από την Ιταλία. Η σύνθεση του παρισινού Κυβισμού και του ιταλικού Φουτουρισμού είχε ιδιαίτερη επιρροή στη Ρωσία από το 1912 ως το 1920, εμπνέοντας καλλιτέχνες όπως οι Kazimir Malevich (Καζιμίρ Μάλεβιτς), Liubov Popova (Λιούμποφ Ποπόβα), Natalia Goncharova (Ναταλία Γκοντσάροβα) και David Burliuk (Νταβίντ Μπουρλιούκ). Οι εξελίξεις στη Ρωσία έκαναν το κίνημα να διαφοροποιηθεί από τον ιταλικό κορμό και οι διάφορες πτυχές του συχνά περιγράφονται ως Ραγιονισμός (Rayonist) ή Κυβο-Φουτουρισμός (Cubo-Futurism). Ο Κυβο-Φουτουρισμός ήταν επίσης μια επιρροή στην αγγλική τέχνη, όπου έδωσε αφορμή για το κίνημα του Βορτισμού (Vorticist), που περιλάμβανε το φιλόσοφο T.E. Hulme, τον ποιητή Ezra Pound (Έζρα Πάουντ) και τους καλλιτέχνες Christopher Nevinson (Κρίστοφερ Νέβινσον), Wyndham Lewis (Γουίντχαμ Λίουις), David Bomberg (Ντέιβιντ Μπούμπεργκ) και Jacob Epstein (Τζέικομπ Έπσταϊν). Παρά το γεγονός ότι ο αντίκτυπος του ιταλικού Φουτουρισμού ήταν συγκεντρωμένος στις εικαστικές τέχνες, ενέπνευσε καλλιτέχνες και σε άλλα μέσα: ο Vladimir Mayakovsky (Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι) ήταν σημαντικός για την ανάπτυξη μιας φουτουριστικής λογοτεχνίας στη Ρωσία· ο Ιταλός αρχιτέκτονας Antonio Sant' Elia ανέπτυξε μια φουτουριστική αρχιτεκτονική και λέγεται ότι έγραψε ένα μανιφέστο για το θέμα (τα σχέδιά του μπορεί να έχουν επηρεάσει τα σκηνικά της ταινίας του Ridley Scott (Ρίντλεϊ Σκοτ) Bladerunner, το 1982)· και ο Luigi Russolo (Λουίτζι Ρουσόλο) μετατόπισε το ενδιαφέρον του από τη ζωγραφική στη δημιουργία μουσικών οργάνων, και αργότερα έγραψε το μανιφέστο "η τέχνη των θορύβων" (the Art of Noises - 1913), το οποίο υπήρξε ένα σημαντικό σημείο αναφοράς για την πρωτοποριακή μουσική από τότε. Αν και το κίνημα έχασε ένα μεγάλο μέρος της ενέργειάς του στα 1920, και η φουτουριστική αισθητική έγινε μέρος του μείγματος των μοντερνιστικών στυλ που ενέπνευσαν την Art Deco (Αρ Ντεκό).