αρχική σελίδα

Η αρχική εκπαίδευση

Κατακλυσμένος από το καινούριο του πάθος, ο Matisse φεύγει ξανά για το Παρίσι το 1891, αυτή τη φορά με σκοπό να σπουδάσει τέχνη. Ενώ αρχικά απέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις για τη Σχολή Καλών Τεχνών, ανεπίσημα γίνεται μέλος στο στούντιο του ζωγράφου Gustave Moreau (Γκυστάβ Μορώ) το 1892. Ο Moreau έλεγε στους μαθητές του, "Τα χρώματα πρέπει κανείς πρώτα να τα σκέφτεται, να τα ονειρεύεται, να τα φαντάζεται". Αυτή η Συμβολιστική στάση απέναντι στη ζωγραφική συνέβαλε στην εκφραστική χρήση του χρώματος από τον Matisse. Το 1894, ο Matisse απρόσμενα αποκτά κόρη, την Marguerite, από την ερωμένη του Caroline Joblaud (Καρολίν Ζομπλώντ). Έχοντας τελικά, γίνει δεκτός στη Σχολή Καλών Τεχνών το 1895, συνεχίζει να σπουδάζει δίπλα στον Moreau έως το 1898. Πολλά διαφορετικά στυλ επηρέασαν το ζωγράφο όλα εκείνα τα χρόνια, από τις ακαδημαϊκές νεκρές φύσεις του Jean-Baptiste-Simeon Chardin (Ζαν-Μπατίστ-Σιμεών Σαρντέν) μέχρι τις χαλαρές πινελιές των Ιμπρεσιονιστών.

Το 1898, αφού έχει χωρίσει από την Caroline, ο Matisse παντρεύεται την Amelie Parayre (Αμελί Παρέρ). Ο Moreau πεθαίνει, όσο το ζευγάρι βρίσκεται στο εξωτερικό για το μήνα του μέλιτος, και ο Matisse πασχίζει να βρει καινούριο δάσκαλο. Επίσης, έρχεται αντιμέτωπος με την πρόκληση του να μεγαλώσει τρία παιδιά - ο ίδιος με τη γυναίκα του είχαν αποκτήσει δύο γιούς, τον Jean το 1899 και τον Pierre το 1900. Παρά τις οικονομικές δυσκολίες, ο Matisse ξεκινά τη διά βίου συλλογή του πρωτοποριακής τέχνης, αγοράζοντας τους Τρείς Λουόμενους (1879-1882) του Paul Cézanne (Πωλ Σεζάν) από τη Γκαλερί Ambroise Vollard. Επηρεασμένος από τον τρόπο που χρησιμοποιούν το χρώμα οι Μετα-Ιμπρεσιονιστές και τα γραπτά του Paul Signac (Πωλ Σινιάκ), ο Matisse κινείται πέρα από την Ιμπρεσιονιστική του εξερεύνηση.

Η ώριμη περίοδος

Ο Matisse περνά το καλοκαίρι του 1905 στην Collioure, δουλεύοντας μαζί με τον André Derain (Αντρέ Ντεραίν) , με σκοπό να δημιουργήσουν μια νέα τεχνοτροπία από καθαρά χρώματα και έντονο φως. Ο νέος τρόπος ζωγραφικής γίνεται γνωστός με τον όρο Φωβισμός, μετά την περιγραφή από τον κριτικό Louis Vauxcelles (Λουΐ Βοξέλ) κάποιων έργων που εκτέθηκαν στο Salon d' Automn (Έκθεση του Φθινοπώρου) του 1905 - μια σημαντική παρουσίαση για το νέο κίνημα - ως "ο Donatello ανάμεσα στα αγρίμια (fauves)". Ο Matisse σύντομα γίνεται γνωστός στα μέσα ως ο ηγέτης του Φωβισμού , αποκαλούμενος από τον Louis Vauxcelles και άλλους κριτικούς της εποχής "chief fauve". Το καλλιτεχνικό αυτό κίνημα του Φωβισμού, αν και βραχύβιο, σφυρηλάτησε τη μία από τις δύο κατευθύνσεις της μοντέρνας τέχνης. Το 1905 ο Matisse συναντά τον Picasso στο στούντιο της Gertrude Stein (Γερτρούδης Στάιν). Οι δυο ζωγράφοι συνάπτουν μια φιλία και άμιλλα ολόκληρης ζωής, με τον καθένα τους να αντιπροσωπεύει μια δυνατή κατεύθυνση, που θα μπορούσε να πάρει η μοντέρνα τέχνη μετά το θάνατο του Paul Cézanne (Πωλ Σεζάν). Όσο ο Picasso αποδομούσε αντικείμενα μετατρέποντάς τα σε κυβιστικά επίπεδα, ο Matisse επιχειρούσε να δομήσει το σχήμα ενός αντικειμένου μέσα από το χρώμα.

Από το 1907, οι ζωγράφοι δε δουλεύουν πια σε φωβιστική τεχνοτροπία, ούτε καν ο Matisse. Προχώρησε παραπέρα για να δημιουργήσει απλοποιημένες μορφές, αντίθετα στα επίπεδα χρωματικά πεδία. Επίσης, εντάθηκε το ενδιαφέρον του στη γλυπτική , ειδικά στη Βορειοαφρικανική , ενδεχομένως λόγω των εμπειριών του από ένα ταξίδι του στην Αλγερία το 1906. Χρησιμοποίησε τη γλυπτική με σκοπό να λύσει εικαστικά προβλήματα, κυρίως εκείνα που είχαν να κάνουν με την απόδοση των σχημάτων. Κατάφερε, επίσης, να κερδίσει τη στήριξη για να ανοίξει σχολή τέχνης το 1908, διδάσκοντας σχεδόν σε ογδόντα μαθητές στα επόμενα τρία χρόνια. Κέρδισε την προστασία και υποστήριξη συλλεκτών πρωτοποριακών έργων τέχνης, συμπεριλαμβανομένου του Ρώσου συλλέκτη Sergei Ivanovich Shchukin (Σέργκεϊ Ιβάνοβιτς Σούκιν), ο οποίος τελικά απέκτησε δεκάδες πίνακές του.

Από το 1911 έως τα 1916, ο Matisse επικεντρώθηκε στην απεικόνιση της ανθρώπινης φιγούρας σε εσωτερικούς χώρους, διακοσμημένους με Ανατολίτικα κιλίμια και ενθύμια. Μολονότι δε στρατολογήθηκε κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, η σοβαρότητα των γεγονότων σε παγκόσμιο επίπεδο επηρέασε τη ζωγραφική του, μεταβάλλοντας την παλέτα του.

Προς το τέλος του πολέμου, ωστόσο, επέστρεψε στα φωτεινά του χρώματα, οδεύοντας προς την "Περίοδο της Νίκαιας", από το 1917 ως το 1930. Σε πολλούς από εκείνους τους πίνακες χρησιμοποιεί το λευκό του εκτιθέμενου καμβά, για να αποδώσει το έντονο φως της νότιας Γαλλίας.

Το 1930, ο Matisse περνά μία μεταβατική περίοδο καλλιτεχνικής κρίσης. Μη ικανοποιημένος από τη συντηρητική κατεύθυνση της δουλειάς του, ταξιδεύει πρώτα στην Ταϊτή και μετά στην Αμερική, τρεις φορές μέσα σε τρία χρόνια. Ξοδεύει πολύ λιγότερη ενέργεια στην ζωγραφική σε καμβά, πειραματιζόμενος αντί αυτής, στην εικονογράφηση βιβλίων, στο σχεδιασμό μωσαϊκού και το βιτρώ. Το 1931, του ανατίθεται η διακόσμηση με τοιχογραφίες του Ιδρύματος Barnes στην Πενσυλβάνια, την οποία ολοκλήρωσε το 1933.

Τα τελευταία χρόνια

Ο χωρισμός του Matisse από τη γυναίκα του το 1939, ο ερχομός του Πρώτου' Παγκοσμίου Πολέμου και η κακή του υγεία, όλα προστίθενται στο άγχος του για την πορεία της δουλειάς του. Έπειτα από μία σοβαρή εγχείρηση το 1941, αναγκάζεται να ζήσει σε αναπηρική καρέκλα για το υπόλοιπο της ζωής του. Ξαναγυρίζει στη ζωγραφική και το κολάζ, μέσα έκφρασης που του ήταν πιο διαχειρίσιμα σωματικώς και του προσέφεραν νέες δυνατότητες έκφρασης. Τα κολάζ από χαρτί συμβολίζουν για τον Matisse τη σύνθεση του σχεδίου και της ζωγραφικής

Τα κολάζ με χαρτί ενθάρρυναν τον Matisse να απλοποιήσει ακόμα περισσότερο τις μορφές, διυλίζοντας τον "ουσιαστικό χαρακτήρα" των αντικειμένων, έως ότου το αντικείμενο γίνει ένα σύμβολο από μόνο του. Χρησιμοποίησε την τεχνική του κολάζ με χαρτί για να σχεδιάσει χρωματιστά γυάλινα παράθυρα για το Παρεκκλήσι του Ροδαρίου, στη Vence, στη Γαλλία, και σαν ένα μέσο έκφρασης από μόνο του σε έργα μεγάλης κλίμακας. Με τη συμβολή βοηθών, ο Matisse κατάφερε να συνεχίσει να δουλεύει ως το τέλος παρά την αρρώστια του. Στις 3 Νοεμβρίου του 1954 πεθαίνει από καρκίνο.