αρχική σελίδα

Η αρχική εκπαίδευση

Το 1940 ο Lichtenstein άρχισε να παρακολουθεί τα μαθήματα ζωγραφικής του Reginald Marsh (Ρέτζιναλντ Μαρς) στο Art Students League, παράγοντας έργο παρόμοιο με το κοινωνικό ρεαλιστικό ύφος του Marsh. Αργότερα τον ίδιο χρόνο ο Lichtenstein εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο, όπου σπούδασε σχέδιο, μαζί με βοτανική, ιστορία και λογοτεχνία. Δημιούργησε μορφές ζώων σε γλυπτική, καθώς και πορτρέτα και έργα νεκρής φύσης, επηρεασμένα από το έργο του Pablo Picasso (Πάμπλο Πικάσο) και του Georges Braque (Ζωρζ Μπρακ). Στο Πανεπιστήμιο ο Lichtenstein παρακολούθησε, επίσης, ένα μάθημα του Hoyt Leon Sherman (Σέρμαν), του οποίου οι θεωρίες για τη σχέση ανάμεσα στην όραση και την αντίληψη ή την "οργανωμένη αντίληψη" αποτέλεσαν σημαντικές έννοιες για τον Lichtenstein, καθώς η δουλειά του εξελισσόταν.

Το 1943 ο Lichtenstein κατετάγη στο στρατό. Ως μέρος των καθηκόντων του, παρακολούθησε μαθήματα μηχανικής στο Πανεπιστήμιο De Paul του Σικάγο. Επίσης, εργάστηκε ως υπάλληλος και συντάκτης, μεγεθύνοντας τις γελοιογραφίες της εφημερίδας του στρατού για το διοικητή του. Έπειτα ταξίδεψε με το στρατό στην Αγγλία, τη Γαλλία, το Βέλγιο και τη Γερμανία. Αφού απολύθηκε αξιότιμα το 1946, ο καλλιτέχνης επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο για να ολοκληρώσει τις σπουδές του στις Καλές Τέχνες. Τον επόμενο χρόνο εντάχθηκε στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου και εργάστηκε ως καθηγητής τέχνης. Η τέχνη του αυτή την περίοδο ήταν εμπνευσμένη από πτυχές του Αφηρημένου Εξπρεσιονισμού και του βιομορφικού Σουρεαλισμού.

Στα μετέπειτα χρόνια η δουλειά του συμπεριλήφθηκε σε εκθέσεις γκαλερί, όπως μια ομαδική έκθεση στη Γκαλερί Ten-Thirty στο Κλήβελαντ, όπου συνάντησε τη μελλοντική του σύζυγο Isabel Wilson, υπάλληλο στη γκαλερί. Μέχρι το σημείο αυτό, οι πίνακές του παρουσίαζαν μουσικούς, εργάτες στο δρόμο και οδηγούς αγώνων, οι οποίοι έχουν αποδοθεί σε βιομορφικές μορφές και με ύφος που θυμίζει το σουρεαλιστικό έργο του Paul Klee. Μέσα στα επόμενα χρόνια οι πίνακες του Lichtenstein εμφάνιζαν πουλιά και έντομα στο ίδιο σουρεαλιστικό ύφος, καθώς και μεσαιωνικά μοτίβα, κυρίως εικόνες ιπποτών και δράκων. Παράλληλα με τους πίνακες δύο διαστάσεων, ο Lichtenstein άρχισε να καλλιεργεί αυτό που θα αποτελούσε μακροχρόνιο ενδιαφέρον στη χρήση των πολλαπλών μέσων· στην πρώτη του ατομική έκθεση στη Νέα Υόρκη στη γκαλερί Carlebach (1951), εξέθεσε τρισδιάστατα σύνολα βασιλιάδων και αλόγων, κατασκευασμένα από ξύλο, μέταλλο και ευρεθέντα αντικείμενα (found objects).

Η ώριμη περίοδος

Αφού μετακόμισε στο Κλήβελαντ με την Isabel, ο Lichtenstein έκανε διάφορες εμπορικές και τεχνικές εργασίες. Η δουλειά του εκείνη την περίοδο εστιαζόταν σε μοτίβα με γελαδάρηδες (cowboys) και αυτόχθονες Αμερικανούς. Συγκεκριμένα, δημιούργησε ένα περιστρεφόμενο καβαλέτο για να μπορεί εύκολα να ζωγραφίζει από όλες τις πλευρές. Η μέθοδος εργασίας (η περιστροφή του καμβά) ήταν πιο επιτακτική για τον Lichtenstein: "Ζωγραφίζω τους πίνακές μου ανάποδα ή πλαγίως. Συχνά δε θυμάμαι καν το θέμα τους... Τα θέματα δεν είναι αυτά που μου κινούν το ενδιαφέρον". Το 1952 η Γκαλερί John Heller στη Νέα Υόρκη άρχισε να εκπροσωπεί το έργο του. Ο Lichtenstein δέχθηκε μια θέση βοηθού καθηγητή στο πανεπιστήμιο SUNY Oswego το 1957, όπου άντλησε το παχύ στρώμα χρώματος και τις αφηρημένες εικόνες από το αφηρημένο εξπρεσιονιστικό ύφος. Σε αντίθεση με τους εκπροσώπους του Αφηρημένου Εξπρεσιονισμού, άρχισε να ενσωματώνει φιγούρες στους καμβάδες του. Κάποιοι από τους πίνακές του φιλοξενούν χαρακτήρες, όπως ο Donald Duck και ο Mickey Mouse, κρυμμένους ανάμεσα σε άλλες απεικονιζόμενες μορφές. Ο Lichtenstein συνέχισε να διδάσκει, στη συνέχεια, στο Rutgers's Douglass College το1960 ως βοηθός καθηγητής, όπου γνώρισε τον Allan Kaprow (Άλαν Κάπροου). Ο Kaprow σύστησε τον Lichtenstein στους Claes Oldenburg, Lucas Samaras, Robert Watts, George Segal, Robert Whitman και άλλους, που ήταν βασικά μέλη της καλλιτεχνικής σκηνής των χάπενιγκς (happenings) κατά τις δεκαετίες του '50 και '60. Η ομάδα παρήγαγε μοναδικά παραστατικά έργα τέχνης, που διέφεραν κάθε φορά, ανάλογα με τη συμμετοχή του κοινού, αλλά ο Lichtenstein εμπνεύστηκε από το ενδιαφέρον τους για εικόνες κινουμένων σχεδίων.

Το 1961 ο Lichtenstein δημιούργησε τον πίνακα Look Mickey (Κοίτα Μίκι), το πρώτο του έργο σε κινούμενο σχέδιο, χρησιμοποιώντας κουκίδες Ben-Day, ένα εμπορικό είδος εκτύπωσης για βιβλία ή εικόνες κόμικς, όπου μικρές, τοποθετημένες κοντά, χρωματιστές κουκίδες συνδυάζονται για να δημιουργήσουν αντίθετα χρώματα. Αργότερα, χρησιμοποίησε κατά κόρον αυτές τις κουκίδες στους πίνακές του, τεχνική που καθόρισε το ύφος του. Η τεχνική, που ανέπτυξε εκείνη την περίοδο, αναμείγνυε πτυχές της σχεδίασης με το χέρι με τη μηχανική αναπαραγωγή. Μέχρι το 1963 είχε υιοθετήσει μια διαδικασία με την οποία αρχικά αναπαρήγαγε την επιλεγμένη εικόνα από μια γελοιογραφία με το χέρι, έπειτα πρόβαλε το σκίτσο χρησιμοποιώντας έναν αδιαφανή προβολέα, το αποτύπωνε πάνω σε έναν καμβά, γέμιζε την εικόνα με έντονα χρώματα και αποτύπωνε με stencil κουκίδες Ben-Day.

Το 1961, ο ιδιοκτήτης γκαλερί Leo Castelli άρχισε να παρουσιάζει τη δουλειά του Lichtenstein, προσφέροντάς του μια ατομική έκθεση το 1962, η οποία ουσιαστικά αύξησε τη φήμη και τα έσοδα του καλλιτέχνη. Η φήμη του δεν ήρθε χωρίς πολεμική. Οι συνθέσεις του εξόργισαν κάποιους θεατές και ώθησαν το περιοδικό Life να τον αποκαλέσει "έναν από τους χειρότερους καλλιτέχνες στην Αμερική", αν και με περιπαικτικό τρόπο. Ωστόσο, ο Lichtenstein σύντομα άρχισε να παρουσιάζει τη δουλειά του σε μεγάλες εθνικές εκθέσεις. Κατά τη δεκαετία του 1960, συνέχισε να χρησιμοποιεί την τεχνική με τις κουκίδες Ben-Day, σε εικόνες γυναικών και σκηνές μάχης του Δευτέρου Παγκόσμιου Πολέμου, όπως στο Drowning Girl (Κορίτσι που πνίγεται, 1963), κυρίως προσαρμοσμένο από θέματα κόμικς. Αυτοί οι εμπνευσμένοι από κόμικς πίνακες καθιέρωσαν τον Lichtenstein ως μία από τις ιδιαίτερα εξέχουσες και άμεσα αναγνωρίσιμες φιγούρες της Ποπ αρτ, ταυτόχρονα σεβαστό και επονείδιστο για τις προκλήσεις του, όσον αφορά την κατανόηση της "καλής Τέχνης."

Στα μέσα της δεκαετίας του 1960, ο Lichtenstein άρχισε να δημιουργεί τοιχογραφίες μεγάλης κλίμακας, η πρώτη από τις οποίες δημιουργήθηκε το 1964 για την Παγκόσμια Έκθεση στο Flushing του Queens. Προχωρώντας πέρα από απεικονίσεις μορφών, ο Lichtenstein διεύρυνε τη χρήση των κουκίδων Ben-Day, καθώς και των έντονων, συμπαγών χρωμάτων για την απεικόνιση τοπίων, όπως στο Yellow Landscape (Κίτρινο τοπίο, 1965). Τέτοια έργα συχνά ενσωμάτωναν βιομηχανικά υλικά, όπως πλεξιγκλάς, μέταλλο και ένα γυαλιστερό πλαστικό που ονομάζεται Rowlux, αντανακλώντας το συνεχές ενδιαφέρον του καλλιτέχνη για τη χρήση μέσων πέρα από το απλό χρώμα και τον καμβά. Ο Lichtenstein άρχισε, επίσης, να δημιουργεί κεραμικά γλυπτά και μια σειρά από πίνακες γιγάντιων πινελιών, όπως στα καρτούν, που κάλυπταν τον καμβά, εικόνες που φαίνονταν να διακωμωδούν τη χρήση της πινελιάς από τους Αφηρημένους Εξπρεσιονιστές ως υπογραφή και εργαλείο ατομικής έκφρασης. Το δεύτερο μισό της δεκαετίας του '60 σήμανε το χωρισμό του από τη σύζυγό του Isabel και λίγα χρόνια μετά, το γάμο του με τη Dorothy Herzka.

Ο Lichtenstein άρχισε να παράγει εκτυπώσεις το 1962, χρησιμοποιώντας την τεχνική λιθογραφίας offset, που χρησιμοποιούταν πιο συχνά στην εμπορική εκτύπωση, και ξεκίνησε μια μακροχρόνια συνεργασία με το στούντιο χαρακτικής Gemini G.E.L. το1969. Τη δεκαετία του 1970 άφησε τη Νέα Υόρκη για το Southampton, όπου εμπνευσμένος από τους εκπροσώπους του μοντερνισμού, δημιούργησε έργα νεκρής φύσης και άλλα, με ποικίλες υφές και υλικά. Η γλυπτική αποτέλεσε σημαντική εστίαση αυτή την περίοδο, και ιδίως η χρήση του μπρούτζου, τον οποίο χρησιμοποιούσε για να δημιουργήσει μεγάλα, χρωματισμένα γλυπτά καθημερινών αντικειμένων, όπως λάμπες, στάμνες και φλυτζάνια του καφέ που αχνίζουν. Ο Lichtenstein, επίσης, δημιούργησε μια σειρά από πίνακες που περιείχαν καθρέφτες, εμπνευσμένος από την ιστορική χρήση καθρεφτών στη ζωγραφική, για να δημιουργηθεί ένας χώρος πέρα από τον καμβά, αλλά και από τα αφηρημένα σχέδια που χρησιμοποιούνταν για να συμβολίζουν καθρέφτες στις γραφικές τέχνες.

Τα τελευταία χρόνια

Κατά το 1980 ο Lichtenstein ζωγράφιζε από μια μεγάλη ποικιλία επιρροών στη δουλειά του, αντλώντας έμπνευση από το Σουρεαλισμό, τον Κυβισμό και το Γερμανικό Εξπρεσιονισμό, και χρησιμοποιώντας διαφορετικούς τύπους μέσων. Επανίδρυσε ένα στούντιο στο Μανχάταν και επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον Αφηρημένο Εξπρεσιονισμό, καθώς και για τη Γεωμετρική Αφαίρεση. Δημιούργησε μια σειρά εσωτερικών χώρων σπιτιού κατά τη δεκαετία του 1990, βασίζοντας τα σχέδιά του σε διαφημίσεις του Χρυσού Οδηγού. Επιπλέον, συνέχισε να δημιουργεί μεγάλους πίνακες και γλυπτά για δημόσιους χώρους. Το 1995 έλαβε το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνών. Μετά το θάνατό του το1997 ιδρύθηκε το Ίδρυμα Roy Lichtenstein, το 1999.