αρχική σελίδα

Η αρχική εκπαίδευση

Μετά το θάνατο της μητέρας του το 1867, ο Gauguin πήγε να ζήσει με το διορισμένο του κηδεμόνα, Gustave Arosa, έναν ευκατάστατο προστάτη τέχνης και συλλέκτη. Κάτω από τη φροντίδα του Arosa, ο Gauguin εισήχθη στο έργο του ρομαντικού ζωγράφου Eugene Delacroix (Εζέν Ντελακρουά), καθώς και στο έργο των ρεαλιστών ζωγράφων Gustave Courbet (Γκυστάβ Κουρμπέ), Jean-Baptiste Camille Corot (Ζαν-Μπατίστ Καμίλ Κορό) και της προ-ιμπρεσσιονιστικής σχολής της Barbizon, για τη ζωγραφική του γαλλικού τοπίου. Αυτή η εκπαίδευση του ματιού του καλλιτέχνη, πάνω στο έργο των κοντινών προκατόχων του, επρόκειτο να έχει μια διαρκή επίδραση πάνω στη μετέπειτα δουλειά του Gauguin.

Ο Gauguin παντρεύτηκε τη Mette-Sophie Gad το 1873· ακολούθως, ο Gauguin, η Δανή σύζυγός του και τα πέντε τους παιδιά μετακόμισαν από το Παρίσι στην Κοπενγχάγη. Ο Gauguin άρχισε επίσης να συλλέγει έργα τέχνης, αποκτώντας μια μικρή σειρά από ιμπρεσιονιστικούς πίνακες των Pierre-Auguste Renoir (Πιερ-Ωγκύστ Ρενουάρ), Claude Monet (Κλωντ Μονέ) και Camille Pissarro (Καμίλ Πισσαρό). Κατά το 1880 ο ίδιος ο Gauguin ζωγράφιζε στον ελεύθερό του χρόνο και υιοθετούσε ένα ιμπρεσιονιστικό ύφος, όπως στο έργο του Still-Life with Fruit and Lemons (Νεκρή φύση με Φρούτα και Λεμόνια - 1880). Στο Gauguin, επίσης, συχνά άρεσε να επισκέπτεται γκαλερί και τελικά νοίκιασε το δικό του καλλιτεχνικό στούντιο. Επιπλέον, ο Gauguin ζωγράφισε δίπλα στους πρόσφατους φίλους του καλλιτέχνες Camille Pissarro και o Paul Cézanne (Πωλ Σεζάν), και ο ίδιος συμμετείχε στις επίσημες ιμπρεσιονιστικές εκθέσεις στο Παρίσι το 1881 και το 1882.

Ο Gauguin έχασε τη δουλειά του ως χρηματιστής στο οικονομικό κραχ του 1882· το 1885 αναζητούσε νέους τρόπους για να εξασφαλίσει τα προς το ζην. Μαστιζόμενος από περιόδους κατάθλιψης, ο Gauguin τελικά αποφάσισε να ακολουθήσει τη ζωγραφική ως εναλλακτική επαγγελματική πορεία. Επέστρεψε στο Παρίσι αποφασισμένος να κάνει πράγματι μια επαγγελματική προσπάθεια, παρόλο που μέχρι τότε είχε πλήρη έλλειψη επίσημης καλλιτεχνικής εκπαίδευσης. Στο μεταξύ η Mette-Sophie και τα παιδιά τους εγκαταστάθηκαν με τους συγγενείς τους στη Δανία. Μια πολύμηνη διαμονή στη Βρετάνη, στο Pont-Aven, στα μέσα του 1886, αποδείχθηκε αποφασιστικό σημείο καμπής για το Gauguin, ο οποίος ανέπτυξε εκεί το ύφος του συμβολισμού, κατά το οποίο επίπεδα, φωτεινά χρώματα σαν αυτά σε παράθυρα βιτρό, σηματοδοτούσαν τη φυσική και πνευματική εμπειρία των ντόπιων της Βρετάνης. Κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού και μιας ακόλουθης διαμονής στη Βρετάνη το 1889, ο Gauguin προσπάθησε να πετύχει ένα νέο είδος σύνθεσης ή μίξης χρώματος, συνθέσεως και θέματος, όχι μόνο ζωγραφίζοντας μπροστά από ένα ζωντανό μοντέλο ή τοπίο, σύμφωνα με τους ιμπρεσιονιστές, αλλά συγκεντρώνοντας πολλές μελέτες κατά τρόπο που τελικά αναδείκνυε την εσωτερική ζωή του θέματός του, υποδηλώνοντας απλά την εξωτερική του εμφάνιση. Στο έργο του Four Breton Girls (Τέσσερα Κορίτσια της Βρετάνης - 1886), για παράδειγμα, νατουραλιστικοί τόνοι του τοπίου συνυπάρχουν με τις μεγαλύτερες εκτάσεις του σχεδίου και του χρώματος, που αρχίζουν να υποδηλώνουν μια συμβολική σημασία στο θέμα, η οποία βρίσκεται πέρα από αυτό που είναι άμεσα ορατό. Δύο χρόνια μετά, ο Gauguin ταξίδεψε στον Παναμά και μετέπειτα στη Μαρτινίκα, συχνά κατοικώντας σε καλύβα με το φίλο και συνάδελφό του καλλιτέχνη Charles Laval (Σαρλ Λαβάλ). Αυτά τα ταξίδια στους επονομαζόμενους πρωτόγονους πολιτισμούς, η παρατήρηση των ντόπιων μέσα στο δικό τους φυσικό περιβάλλον και η υιοθέτηση μιας πλούσιας, ζωηρής παλέτας, σύντομα θα χρησίμευαν στον Gauguin σαν μια βάση για ένα πρωτότυπο καλλιτεχνικό ύφος.

Η ώριμη περίοδος

Κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1880, το έργο του Gauguin τράβηξε την προσοχή του Vincent van Gogh, ενός νέου τότε και προικισμένου ζωγράφου, που, όπως ο Gauguin, συχνά υπέφερε από περιόδους κατάθλιψης. Σαν του Gauguin, η ζωγραφική του van Gogh - μολονότι καθαρά ιμπρεσιονιστική - έδειχνε τη δυνατότητα που είχε, να ανθίσει σε κάτι εντελώς καινούριο. Οι δύο καλλιτέχνες άρχισαν τακτική αλληλογραφία, κατά τη διάρκεια της οποίας αντάλλασαν πίνακες, συμπεριλαμβανομένων και αυτοπροσωπογραφιών, μεταξύ άλλων και η αυτοπροσωπογραφία του Gauguin Les Miserables (Οι άθλιοι - 1888). Το 1888, μετά από πρόσκληση του van Gogh, οι δύο άνδρες έζησαν και δούλεψαν μαζί για εννέα εβδομάδες στο νοικιασμένο σπίτι του van Gogh στην Άρλ, στα νότια της Γαλλίας. Ο αδελφός και ευεργέτης του van Gogh, Theo van Gogh, έμπορος έργων τέχνης στο επάγγελμα, λειτούργησε ως ο πρώτος καλλιτεχνικός μάνατζερ και έμπιστος εκείνη την εποχή.

Κατά τη διάρκεια αυτών των εννέα εβδομάδων, και οι δύο καλλιτέχνες δημιούργησαν έναν εντυπωσιακό αριθμό καμβάδων, ανάμεσά τους και ο διάσημος πλέον πίνακας του Gauguin Night Cafe at Arles (Mme Ginou) και ένα πρώιμο, αλλά χαρακτηριστικό του ύφους του έργο, Vision After the Sermon (Jacob's Fight with the Angel). Κανείς τους δεν είχε κάποια ιδιαίτερα υποσχόμενη φήμη στον κόσμο της τέχνης αυτή την περίοδο· μάλλον και οι δύο θεωρούνταν ιδιαίτερα πειραματικοί ζωγράφοι, σε αναζήτηση ενός νέου ύφους, που ίσως να απομακρυνόταν από τον ώριμο Ιμπρεσιονισμό των Monet, Renoir και Pissarro. Η ένταση της καλλιτεχνικής ανταλλαγής θα έφτανε σε ένα δραματικό τέλος, καθώς, με το πέρας των εννέα εβδομάδων, τα καταθλιπτικά και ενίοτε βίαια συναισθηματικά επεισόδια του van Gogh οδήγησαν στη λύση της καλλιτεχνικής τους συνεργασίας, παρόλο που οι δυο τους θα θαύμαζαν για πάντα τη δουλειά ο ένας του άλλου.

Ο Gauguin επέστρεψε στο Παρίσι, αλλά μόνο για λίγο. Εντελώς αδιάφορος πλέον για τον Ιμπρεσιονισμό και για αυτό που τότε αναφέρονταν ως Μετα-Ιμπρεσιονισμός, ο Gauguin επικεντρώθηκε στο να αναπτύξει περαιτέρω την συμβολιστική, επίπεδη εφαρμογή του χρώματος και της έντονης παλέτας, όπως στον πίνακά του The Yellow Christ (Ο κίτρινος Χριστός - 1889), ένα έργο που επηρεάστηκε έντονα από γιαπωνέζικα σχέδια, αφρικάνικη λαϊκή τέχνη και δημοφιλείς εικόνες, αποτυπωμένες στη μνήμη του Gauguin από τα ταξίδια του στη Νότια Αμερική και τις Γαλλικές Ανατολικές Ινδίες (σημερινή Καραϊβική).

Τα τελευταία χρόνια

Το 1891, αφού πέρασε χρόνια μακριά από τη σύζυγο και τα παιδιά του, ο Gauguin ουσιαστικά εγκατέλειψε την οικογένειά του μετακομίζοντας μόνος του, σαν ένας αιώνιος, μοναχικός περιπλανώμενος, στη γαλλική Πολυνησία, όπου και θα παράμενε για την υπόλοιπη ζωή του. Αυτή η κίνηση ήταν η αποκορύφωση της αυξανόμενης επιθυμίας του Gauguin να διαφύγει από αυτό που θεωρούσε ως τεχνητή ευρωπαϊκή κουλτούρα, για μια ζωή σε πιο "φυσικές" συνθήκες.

Την τελευταία του δεκαετία ο Gauguin έζησε στην Ταϊτή, και μετέπειτα στην Punaauia, καταλήγοντας στις νήσους Marquesas. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ζωγράφισε πιο παραδοσιακά πορτραίτα, όπως το Tahitian Women on the Beach(1891), The Moon and the Earth (Hina tefatou, 1893) και Two Tahitian Women(1899). Επίσης, συνέχισε να πειραματίζεται με σχεδόν θρησκευτική και συμβολιστική θεματολογία, όπως στα έργα του Manao Tupapau (The Spirit of the Dead Keeps Watch) (1892), καθώς και το Where Do We Come From? What Are We? Where Are We Going? (1897). Αυτά τα έργα δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια μιας περιόδου που ο Gauguin ουσιαστικά αποχαιρετούσε την καριέρα του, σαν να ήταν αθλητής "στην κορυφή του παιχνιδιού", αλλά και προσβλέποντας προς μια πιο πνευματική κατάσταση. Αναζητώντας μια απόκοσμη αίσθηση ανάπαυσης και αποσύνδεσης, λέγεται ότι είχε εμμονή με τη θνησιμότητά του. Έκανε αναδρομή στη ζωή του και δανείστηκε φιγούρες από τα προηγούμενα έργα του, ίσως για να τους δώσει συμβολικά μια παρατεταμένη διάρκεια ζωής. Ιδιαίτερα, το 1899 ο Gauguin αναφερόταν στον εαυτό του σατιρικά, γράφοντας σε έναν συνάδελφό του στο Παρίσι ότι ζωγράφιζε μόνο "τις Κυριακές και τις αργίες", ειρωνικά, σαν τον ερασιτέχνη που κάποτε ήταν ο ίδιος, πριν ακολουθήσει σοβαρά την τέχνη. Λίγο μετά από αυτόν τον αυτό-αποδοκιμαστικό σαρκασμό, επεχείρησε ανεπιτυχώς να αυτοκτονήσει με δηλητήριο.

Νωρίς το Μάιο του 1903, ηθικά ευάλωτος και αποδυναμωμένος από τον εθισμό στα ναρκωτικά και τις συνεχείς πάλεις με ασθένειες, ο Gauguin υπέκυψε στις εκφυλιστικές επιδράσεις της σύφιλης και πέθανε στην ηλικία των 54 ετών στις νήσους Marquesas, όπου και ενταφιάστηκε.